مباحث مربوط به ارث از پیچیده ترین مسائلی است که برای خانواده‌ها ایجاد می‌شود. لذا وکلای متخصص ارث در سامانه راه امید در این مقاله اقدام به پاسخ به بعضی از سوالات و مسائل اشخاص کرده اند.

 

سوال ۱-

من به همراه دخترم مدت یازده سال است در خانه ای زندگی میکنیم که دو دانگ ان توسط دولت مصادره شده .صاحب ان (دایی همسرم)سیاسی بوده و سال ۶۰ اعدام شده.همسر و فرزندانش از ایران فرار کردند.همسرم این ملک را دوازده سال پیش از دایی دیگرش رهن کرد و ما در ان ساکن شدیم.چون صاحب ملک و وراث نبودند قراردادی بسته نشد. همسرم دو سال بعد فوت کرد و دایی قصد داشت من و دخترم را بدون دادن ودیعه از خانه بیرون کند.ولی من گفتم تا ودیعه ی ما را عودت نداده من از خانه بیرون نمیروم.کار به دادگاه کشید و پسر مرحوم صاحب خانه به ایران باز گشت و انحصار وراثت کرد و با ارائه ی صند ملک و برگه ی انحصار وراثت و و …دادگاه را به نفع خود پیش برد.در این مدت من هیچ اجاره ای نداده ام اما تمام سهم مخارج باز سازی ان را در ساختمان پرداخته ام .مثلا پرداخت اقساط فاضلاب. (ساختمان یک اپارتمان چهار طبقه است که همه ی همسایه ها در این مدت تغییراتی در کل ان داده اند) صاحب ملک با اوردن یک کارشناس مبلغ زیادی برای پرداخت جریمه ی کرایه های معوقه به دادگاه ارائه داده.از طرفی هم از سوی دولت برای مشخص شدن تکلیف ان دو دانگ مصادره شده به انها اخطار داد.حال سوال من این است .ایا در صورتی که انها هنوز برای خرید دو دانگ از دولت اقدام نکرده باشند.من میتوانم اقدام به خرید ان کنم و ادعا کنم که من در سهم خودم زندگی کردم و ایا به نظر شما این کار وضع من را بد تر نمیکند؟

 

پاسخ:

با سلام خرید اموال مصادره شده تشریفات خاص خود چون به مزایده گذاشته شدن آن و شرکت هر فرد متقاضی اعمم از مالکین مشاعی -یا سما و هر فرد دیگر خواهد بود لذا شما راسا قادر به خرید دو دانگ مصادره شده بدون رعایت تشریفات فوق نخواهید بود اما در مورد اجور معوقه باز هم فرض بر خرید دو دانگ توسط شما اثر خود را از زمان عقد بیع داشته و عطف به ماسبق نخواهد شد شما اجور معوقه بابت چهار دانگ سهمی مالک مشاعی را محکوم شده اید و خرید دو دانگ مصادره شده خللی به آن وارد نمی کند اما می توانید ودیعه خود در صورت تخلیه ملک؛یا هزینه های نگهداری و تعمیرات مورد اجاره را از موجر به استناد ماده ۴۸۶ قانون مدنی مطالبه نمایید

سوال ۲-

بنام خدا باسلام- سوالی داشتم که تقاضا دارم مشاوره فرمائید. پدر اینجانب سال گذشته فوت نمودند و برادر بنده که حدود ۲۰ سال است که در خانه پدری ساکن است و بعد از فوت پدرم من و خواهرم که منزل شخصی داریم میخواهیم منزل پدری را بفروشیم ولی برادرم که در منزل پدری ساکن است مقاومت میکند و با توجه به اینکه انحصار وراثت نیز صادر شده آیا برادرم می تواند به بهانه اینکه خانه شخصی ندارد آن را مال خود کند و من و خواهرم و مادرم که احتیاج شدید مالی داریم و در گواهی انحصار وراثت نیز سهم هر کدام مشخص شده از فروش ملک ممانعت نماید. آیا برادرم می تواند همان ملک پدری را اجاره دهد و برای جلوگیری از این کار چه میتوان کرد؟ و آیا می توان اجرت المثل این یکسالی که در ملک پدری زندگی کرده از او طلب کرد؟

پاسخ:

سلام به محض فوت پدر شما مالکیت ملک مذکور قهراً به میزان سهم هر یک از ورثه که در گواهی حصر وراثت هم آمده، به شما منتقل گردیده است، بنابراین هیچ یک از ورثه حقی بیش از سهم الارث خود نخواهند داشت و تبعاً ادعائی بیش از آن پذیرفته نخواهد شد. برادر شما حق اجاره خانه را به غیر ندارد چون بقیه ورثه نیز مشاعاً در آن مالکیت دارند و در صورت اجاره خانه شما می توانید به اتهام انتقال مال غیر از او شکایت کنید، هچنین شما می توانید علیه وی برای مطالبه اجرت المثل اقامه دعوی نمایید، در ضمن چنانچه هیچیک از ورثه توان یا تمایلی به خرید سهم بقیه ندارد، تنها راه، طرح دعوی به خواسته فروش خانه و تقسیم مبلغ حاصله بین ورثه است.

 

سوال ۳-

با سلام خانمی هستم ۴۰ ساله. حدود ۱۹ سال پیش پدرم فوت کرده و دیگر وراث به هیچ عنوان حاضر نیستند ملک پدری را بفروشند و سهم مرا بدهند. ملک دارای ۲ واحد است که فقط ۳ دانگ آن متعلق به پدرم بوده. لطفا راهنمایی کنید.

پاسخ:

با سلام و عذر خواهی از تاخیر چندروزی در پاسخ دادن به سوال شما شما بدوامی بایست گواهی انحصار وراثت اخذ نمایید و پس از آن با تقدیم دادخواست تقسیم ترکه ازدادگاه تقاضای مشخص نمودن سهم هرکدام از وراث را با نظر کارشناس رسمی دادگستری نمایید (البته این در صورتی است که ورثه با یکدیگر توافقی در تنظیم یک تقسیم نامه نداشته باشند) و در مرحله ی بعدی با تقدیم دادخواست دستور فروش ملک مشاع ،شراکت خود را در املاک مذکور پایان دهید. موفق باشید.

سوال ۴-

با سلام و احترام مادرم برای گرفتن حق الارث پدر متوفایش چگونه میتواند اقدام کند؟ با توجه به اینکه به وسیله وصی متوفا گواهی حصر وراثت و همینطور داشتن وصیتنامه سندرسمی و به جریان انداختن تقسیم ارث و تعیین خواسته و بهای آن از طریق وصی ایشان دردادگاه عمومی و عدم پیگیری بقیه ورثه ایا به تنهایی میتواند خواهان حق خود شود.

 

پاسخ:

سلام جهت تقسیم ماترک متوفی ، داشتن گواهی انحصار وراثت ضروری است و با داشتن آن وراث ، چه مجتمعا و چه بصورت انفرادی می توانند از دادگاه تقاضای تقسیم ترکه را بنمایند که پس از خروج مورد وصیت و نیز دیون متوفی ، بین وراث تقسیم می گردد. لذا مادر شما جهت مطالبه سهم الارث خود بصورت انفرادی مشکلی ندارند.

 

سوال ۵-

با سلام . پدرم ۲ سال قبل فوت کردند ایشان ۲ بار ازدواج کرده و همسرانشان قبل از فوت پدرم فوت کردند از همسر اول۴ فرزند و از همسر دوم که مادر من است ۱ فرزند دارد پدرم منزل شخصی اش را به نام مادرم سند زد اما برادر ناتنی اماز دادن سند به من خودداری می کندبرای گرفتن حق قانونی خودم لطفا مرا راهنمایی کنید و بفرمایید من چگونه می توانم سند رابه نام خودم کنم؟

 

پاسخ:

با سلام نگران نباشید مشکل شما قابل حل است ،اگر از بابت وجود سند نزد برادرتان مطمئن هستید و در این خصوص شهود دارید اول یک اظهارنامه مبنی بر مطالبه سند ارسال نمایید در صورت ممانعت از استرداد سند شما حق شکایت کیفری دارید واگر منکر سند شد از اداره ثبت اسناد با ارائیه گواهی انحصار ورثه و اعلام مفقودی سند ، تقاضای صدور سند المثنی به نام خود نمائید.

 

سوال ۶-

باسلام و احترام ؛پدربنده سال ۷۸ فوت کرده و سپس پدر بزرگ و مادر بزگ ۲ سال بعد سهم الارث خود را دریافت کرداند. میخواستم راهنمایم کنید. برای مابقی ترکه متوفقی از اول چه اقداماتی باید صورت پذیرد در ضمن دارای ۳ بردار هستم و یکی از انها مخالف تقسیم مابقی ارث است.

 

پاسخ:

با سلام اولین اقدام گرفتن گواهی انحصار وراثت می باشد که احتمالا شما آن را دریافت نموده اید.پس از آن، باید از طریق تقدیم دادخواست تقسیم ترکه به دادگاه صالح ( دادگاه عمومی آخرین محل اقامت متوفی) در خصوص تعیین تکلیف اموال باقیمانده از پدر مرحومتان اقدام نمایید.

 

سوال ۷- بازگشت ارث به ورثه قبلی

چنانچه فردی به نام الف دارای پدری فوت شده وعلاوه بر فرزندان یک ششم به مادر ایشان (مادربزرگ الف) ارث برسد. پس از فوت مادربزرگ چنانچه ایشان شوهر و فرزندی نداشته باشند. آیا این ارث به نوه ایشان یعنی آقای الف بر می گردد؟

پاسخ:

خیر .

 

سوال ۸-

ایا پسر خوانده ارث می برد؟هفت سال پیش پسری از طریق مراجع قانونی تحت تکفل من قرار گرفت. با توجه به اینکه خانواده من تشکیل شده است از : خواهر مادر همسر (اشخاصی که از نظر احکام اسلامیاز من ارث برد) راهنمایی بفرمایید، بهترین روش تا بعد از مرگم این پسر خوانده نیز دارای بخشی از اموالم باشد چگونه است.

پاسخ:

پسر خوانده هیچگاه از شما ارث نمی برد مگر اینکه وصیّت به ثلثکرده باشید ، یا اینکه قبل از فوت قدری از اموال خود را به او ببخشید.

 

سوال ۹- تقسیم ارث

با سلام و خسته نباشید عموی اینجانب ده سال پیش فوت کرده است و از او فقط یک دختربوده است که بعد از دو ماه از ایشان فوت می کند . در هنگام فوت عمو ، مادر و همسرش درقید حیات بوده اند و همان یک دختر . حالا می خواستم از شما بپرسم ارث این عمو چطوری بیناین سه نفر تقسیم میشود ؟ لطفا مشخص فرمایید آیا ارث دختر هم به مادر می رسد؟

 

پاسخ:

به مادر ۶/۱ «یک ششم» . به همسر ۸/۱ «یک هشتم». و بقیه به دختر. ارث دختر به مادر می رسد.

 

سوال ۱۰- کیفیت تقسیم ارث

با سلام و خسته نباشید درسال ۱۳۵۲ پدرم با داشتن زن و ۶ فرزند که بزرگترین۱۲ سال وکوچکترین آنها ۹ ماهه بوده فوت نمود. پدر بزرگ و مادربزرگم چند سال بعد از ایشان فوت شدند.که طبق قانون از وراث محسوب میشوند که آنها نیز اکنون فوت شده اند و این ارث به فرزندان آنها میرسد حال سئوال این است که از این خانه ای که از پدرما به جا مانده آیا طبق ادعایی کهدارند می توانند از ما کرایه ای بابت این چندسال زندگی در خانه بگیرند یا نه؟ آیا غیر از یک دانگاز آن که سهم مادرمان است چیزی دیگر به او میرسد یانه و سئوال سوم اینکه آیا مهریه مادر مرا می توانیم به اجرا گذاشته و از کل ارث بجا مانده قبل از تقسیم کم کنیم؟ و آیا میزان ارثی که به پدربزرگ و مادربزرگمان و اکنون به وارثین ایشان ( عموهایم ) میرسد از مقدار کل عرصه واعیانی است و یا اعیانی تنها؟

 

پاسخ:

۱ـ بلی می توانند مدّعی کرایه منزل به میزان یک سوم شوند.

۲ـ زن از زمین خانه ارث نمی برد بلکه از اعیانی آن.

۳ـ بلی قبل از تقسیم ارث باید بدهی ها از جمله مهریه را خارج نمود.

۴ـ از عرصه و اعیانی.

 

سوال ۱۱- قانون تقسیم ارث در اهل تسنن

اگر مردی از اهل تسنن و مذهب شافعی ، بغیر از دختر فرزندی نداشته باشد و زن اول یا مادراین خانم را طلاق داده و بعدا با همسر فعلیشان ازدواج کردند آیا ارث به همسر فعلیشان هم میرسد یا خواهر و برادر ایشان ….لطفا در این مورد و قانون موجود راهنمایی بفرمائید .

پاسخ:

شرعا به دختر او می‌رسد، ولی قانونا اطلاعی ندارم.

 

سوال ۱۲- حق طلب ارث در زمان حیات مادر

درصورت فوت پدر و وصیت شفاهی مبنی بررد نمودن اموال به همسر آیا وراث حق درخواست ارث درزمان حیات مادر خود را دارند اگر یکی از وراث اظهار نارضایتی کند تکلیف چیست؟

 

پاسخ:

وارث حق دارد درخواست ارث کند.

 

سوال ۱۳- سهم ارث پدر

با سلام پدر من بعد از فوت پدرش زمینی به ارث برده بود. پدر من چند سال پیش فوت کرد.میخواستم بدانم سهم ارثمادرم و من و خواهرم به چه گونه میباشد؟

پاسخ:

سهم مادر از زمین نخواهد بود و زمین به دو قسم تقسیم می شود و دو سهم به پسر ویک سهم به دختر می رسد.

سوال ۱۴- سهم ارث

میزان سهم ارث مادر و زن و دو پسر و یک دختر و برادر و خواهر چگونه محاسبه می شود؟

 

پاسخ:

مادر ۶/۱ «یک ششم» و زن ۸/۱ «یک هشتم» و بقیه بین دو پسر و یک دختر تقسیم می شود.

 

سوال ۱۵- سهم الارث

پدر در قید حیات است و مبلغ فروش یک باب خانه را بین مادر دو خواهر و یک پسر میخواهد تقسیم نماید چگونه میشود و سهم الارث هرنفر را بفرمایید چقدر میشود .

پاسخ:

«یک ششم» را به مادر و بقیه را به چهار قسم تقسیم می کند، به پسر دو قسمت و به هر کدام از دختر ها یک قسمت می پردازد.

 

سوال ۱۶-

آیا کسی می‌تواند وارثی را از ارث محرومکند؟

 

پاسخ:

محروم کردن یکی از ورثه از میراث فاقد اثر حقوقی است؛ البته اگر فردی پیش از مرگ تا یک سوم اموالش را برای سایر وارثین وصیت نماید؛ وصیت معتبر بوده و وارثی که برای او وصیت نشده از این یک سوم سهمی نمی‌برد. راه دیگر محروم کردن عملی یک وارث از میراث آن است که فرد پیش از مرگ تمام اموالش را به سایر وراث انتقال دهد.

 

سوال ۱۷-

اگر فردی فوت کند و وراثش منحصر به برادرانش باشد و یکی یا تعدادی از این وراث ناتنی باشند؛ آیا ارث به برادر/برادران ناتنی تعلق می‌گیرد؟

پاسخ:

به موجب ماده ۹۱۸ قانون مدنی اگر میت خواهر و برادران ابوینی داشته باشد؛ به خواهران وبرادران ابوی وی میراث نمی‌رسد ولی خواهر و برادران مادری ارث می‌برند.

سوال ۱۸-

آیا اینکه زن نصف مرد ارث می برد و ارزش شهادت زن نصف مرد است با مسئله ی تساویبین مرد و زن تناقض ندارد؟

پاسخ:

الف: در نظام اقتصادی اسلام مؤونه و درآمد خانواده به عهده مرد است و زن هیچگونه مسئولیت مالی به عهده ندارد.

ب: دیه زن و دیه مرد به خود آنها برنمی گردد. ممکن است دیه زن به مردها و دیه مردبه زنها برسد، یعنی کمیت دیه به نفع مرد یا زنی که مقتول شده است ارتباط ندارد.

ج: دیه خونبهای انسان نیست اگر بزرگترین دانشمند روی زمین و یا یک کودک مریضی که ساله  به غیر عمد کشته شود، دیه آن  برابر خواهد بود.د: با توجه به نکات فوق می گوییم: اگر یک مرد از دنیا رفت باید تا حدودی به لحاظ مادی و اقتصادی جبران شود و اگر یک زن هم از دست رفت باید تا حدودی جبران مسائل معیشتی ناشی از فقدان او بشود، اگر چه از جنبه معنوی هیچ چیز قابل جبران نخواهد بود و اصالتاً انسان قیمت ندارد. حال اگر مردی از دنیا رفت، درآمد خانه به شدت ضربه پذیرفته است و باید به شکل درست جبران شود و اگر یک زن از دنیا رفت بنابر نظام و فرهنگ اقتصادی اسلامی که زن مسئولیت مالی ندارد ضربه کمتری به معیشت خانواده وارد آمده است و جبران آن با پرداخت دیه کمتر، ممکن است.

 

نتیجه آنکه : 

اولا:ً این نصف دیه بودن دلالت بر کم بها بودن زن ندارد، چون دیه ملاک بها و قیمت آدمی نیست.

ثانیاً: این نوع دیه به زن و مرد متوفی نمی رسد که در حق آنان تبعیض صورت گرفته باشد بلکه به بازماندگان مربوط است که این بازماندگان ممکن است مرد باشند و ممکن است زن.

 

اما در مورد مساله شهادت زن:

الف: شهادت زن به تنهایی در بعضی از امور که زن خبره است و با خبر است جاری است و مقبول .

ب: اینکه شهادت زن در بعضی از امور به تنهایی پذیرفته نیست و باید دو تا باشد، به این دلیلاست که زن در زندگی روزمره به امور جزئی مشغول است و اشتغال به جزئیات زندگی او رادچار نسیان و فراموشی می کند. قرآن کریم که فرموده است شهادت دو زن را مطرح کرده،فلسفه آن را چنین بیان کرده است:  «أن تضل إحداهما فتذکر احداهما الا خری» به معنی: «اگر یکی ازآن دو فراموش کرد دیگری به او یادآوری کرده و تذکر دهد.» البته ممکن است فراموشی و نسیان مورد بحث در آیه شریفه علل دیگری داشته باشد که بشر هنوز نتوانسته است آن علل راکشف کند.

و در نهایت اینکه زن و مرد بودن مربوط به ابدان است و حقیقت انسان روح اوست که روح مذکر و مؤنثندارد و نمی توان از این جهت یعنی انسانیت بین آن دو تفاوت قائل شد، تمام تفاوت بهابدان طبیعی آنان برمی گردد که بعضی از تکالیف خاص هم متوجه تفاوت در قابلیتها است و از این جهت بین آنچه بیان شد و آنچه که شما بیان کردید با دو فلسفه متفاوت تناقض در تساوی زن و مرد در انسانیت و تفاوت آنها در تکالیف و وظایف دیده نمی شود.

 

به طور کلی براساس قانون : 

باید رابطه ورثه با متوفی که در این مورد فرزندان هستند به صورت پدری یا مادری یا پدر و مادری باشد. هر فرزندی که رابطه نسبی با میت داشته باشد، از او ارث می برد، مثلا اگر شوهر فوت کند عملا چیزی به فرزند زن که از مرد دیگر می باشد نمی رسدیا برعکس. اگر مرد همسر دومی اختیار کند، همسر دوم برای فرزندان فقط زن پدر آنها بوده ودر صورت فوتش فقط فرزندان خود او و شوهرش به واسطه سببیتی که دارد، به مقدار یک چهارم ارث می برد.همچنین در صورت به نام کردن اموال به اسم زن، اگر مرد در قید حیات باشد،عملی است قانونی حتی اگر تمام اموال باشد و بعد از مرگ وی کسی نمی تواند اعتراضیبه مالکیت زن بکند. ولی اگر مرد پس از مرگ و در وصیت نامه خود، وصیت کند که خانه ای از آنزن شود موضوع متفاوت است. قانون براساس ماده ۸۴۳ به موصی (وصیت کننده) اجازه داده است که فقط تا ثلث اموال را وصیت کند و اگر وصیت بیش از این مقدار باشد ورثه باید اجازه دهنددر غیر این صورت از مورد وصیت تا مقدار ثلث حذف می شود. پس اگر در خانه ای که از سوی شوهر متوفی برای زن وصیت شده از لحاظ قیمتی بیش از یک سوم ترکه متوفی نباشد،وصیت صحیح است در غیر این صورت در مورد زیاده از ثلث باید ورثه متوفی اجازه دهند

 

سوال ۱۹- استقرار مالکیت وارثان

آیا زوجه می‌تواند ماترک متوفا را که به صغیر رسیده، از باب مهریه توقیف کند؟ پرداخت مهریه که جزو دیون ممتاز است، مقدم می‌باشد یا مال صغیر که در شرع و قانون به آن توصیه شده است؟

 

پاسخ:

به موجب ماده ۸۶۸ قانون مدنی، مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفا مستقر نمی‌شود؛مگر پس از ادای حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق گرفته است. بنابراین زوجه متوفا می‌توانددرجهت مطالبه مهریه خود از ماترک او توقیف کند و آنچه به صغیر می‌رسد اموالی است که بعداز ادای دیون و پرداخت هزینه کفن و دفن متوفا و سایر هزینه‌های ضروری موضوع ماده ۲۲۵قانون امور حسبی باقی می‌ماند.

مشاوره تلفنی و معرفی وکیل متخصص ارث اینجا کیلک کنید