ارث و ترکه از مهمترین روابط حقوقی بعد از فوت شخص است که بازماندگان او نسبت به آن حق پیدا می‌کند. ارث و ترکه هرچیزی است که شخص پس از مرگ از خودش باقی می‌گذارد اعم از ملک، زمین، باغ، مغازه، ماشین، محصول، مطالبات و بدهی‌ها. چون آثار حقوقی بسیاری برای ارث و تقسیم ترکه وجود دارد، قوانین و مقررات مختصی برای تعیین تکلیف در مورد آن‌ها به تصویب رسیده است که در ادامه آن‌ها بررسی می‌شوند.

مراحل تقسیم ترکه در مشهد

در راستای تقسیم ترکه میان وراث در مشهد مراحلی وجود دارد که باید رعایت شوند. این مراحل به ترتیب در زیر به طور مختصر توضیح داده می‌شوند:

• گواهی انحصار وراثت:

اولین مرحله تقسیم ترکه این است که تمام اشخاصی که ارث می‌برند و جز وراث هستند، درخواست گواهی انحصار وراثت را به شورای حل اختلاف محل سکونت یا اقامت متوفی بدهند. برای این کار، اشخاصی که مدعی هستند جز ورثه هستند باید کپی شناسنامه خود و متوفی و یا استشهادیه و شهادت شهود را همراه درخواست خود داشته باشند. پس از ثبت درخواست آن‌ها، دادگاه آگهی عمومی می‌کند و اگر اعتراضی نسبت که انحصار وراثت نبود و یا اشخاص جدیدی مدعی نشدند، دادگاه گواهی انحصار وراثت صادر می‌کند که وراث براساس آن می‌توانند از ترکه ارث ببرند.

• تحریر ترکه:

ورثه یا وصی می‌توانند از شورای حل اختلاف درخواست تحریر ترکه بکنند به این معنی که شورای حل اختلاف از تمامی اموال منقول و غیرمنقول متوفی صورت‌برداری می‌کند و همه‌ی آن‌ها را صورت جلسه می‌کند. همچنین، شورای حل اختلاف تاریخ جلسه را آگهی عمومی می‌کند تا اشخاصی که می‌خواهند در جلسه حضور پیدا کنند مثل طلبکاران یا هر شخص ذی‌نفع دیگری و اظهارات خود را بیان کنند.

• مهر و موم ترکه:

متوفی اموالی دارد که ممکن است بعضی از وراث آن‌ها را با توافق بین خود تقسیم کنند. بنابراین، اگر وصی (کسی که از طرف متوفی برای اداره‌ی اموال تعیین شده) یا موصی‌له (کسی که متوفی به نفع او وصیت کرده) یا طلبکاری یا بقیه وراث نگران هستند، می‌تواند درخواست مهر و موم ترکه را به شورای حل اختلاف محل سکونت یا اقامت متوفی بدهند. مهر و موم ترکه یعنی شورای حل اختلاف تمامی اموال متوفی مثل حساب‌های بانکی، اموال منقول یا غیرمنقول و اسباب و اثاثیه منزل و … را تا زمان تعیین تکلیف نهایی، از هرگونه تصرف مادی یا حقوقی حفظ میکند.

• قبول یا رد ترکه:

این مرحله مربوطه به وراث است. منظور از قبول یا رد ترکه این است که وراث می‌توانند بدهی‌های متوفی را -که در مرحله تحریر ترکه صورت‌برداری شده‌اند- رد یا قبول کنند. وراث سه واکنش می‌توانند نشان بدهند: ۱- کلا ترکه را قبول می‌کنند. در این صورت فرض می‌شود که ترکه متوفی برای پرداخت بدهیش کافی است مگراینکه وراث به هر طریقی ثابت کنند که مقدار بدهی بیشتر از میراث است و در این صورت، تکلیفی به پرداخت آن قسمت از بدهی‌هایی که مازاد بر ارث است، نمی‌باشند. ۲- کلا ترکه را قبول نمی‌کنند. در این صورت اصلا تکلیفی به پرداخت بدهی‌های متوفی ندارند حتی اگر به اندازه ارث باشد. ۳- ترکه را مطابق صورتِ تحریر می‌پذیرند؛ به این معنی که فقط تا میزان ترکه، مسئول پرداخت هستند و در صورت مازاد بودن بدهی و عدم کفاف ماترک، نیازی به اثبات آن ندارند.

• روش تصفیه دیون متوفی

قبل از تقسیم ترکه میان وراث، باید بدهی‌های متوفی پرداخت شود و هرآنچه که باقی ماند، بین وراث تقسیم می‌شود. با درخواست وصی یا ورثه، بدهی‌های متوفی پرداخت و ترکه برای تقسیم میان وراث آماده می‌شود. تصفیه دیون، حسب مورد برعهده‌ی وصی یا ورثه‌ای است که ترکه را قبول کرده‌‌اند و در صورت نبود آن‌ها، دادگاه مدیر تصفیه تعیین می‌کند. تصفیه دیون شامل وصول مطالبات متوفی (دریافت طلب‌های متوفی) و پرداخت بدهی‌های او می‌شود. بر این مرحله، قانون امور حسبی حاکم می‌باشد. همچنین، اگر طلبکاری هنگام تحریر ترکه حضور نداشته، می‌تواند برای وصول طلبش علیه وراث در شورای حل اختلاف شکایت کند و چنانچه مالی به ورثه نرسیده باشد یا برای پرداخت کافی نباشد، می‌تواند علیه طلبکاران دیگری که سهم خود را از ترکه دریافت نمودند، شکایت کند.

• درخواست تقسیم ترکه

پس از فوت شخص، هر آن چیزی که ازاو باقی می‌ماند، باید میان بازماندگان- که وراث نام دارند- تقسیم شوند. تقسیم ترکه باید پس از پرداخت بدهی‌های متوفی باشد به این معنی که پس از پرداخت بدهی‌های متوفی، هرآنچه باقی ماند بین وراث تقسیم می‌شود(ماده ۸۶۸ قانون مدنی).

براساس ماده ۳۰۰ قانون امور حسبی «در صورت تعدد ورثه هر یک از آن‌ها می‌توانند از دادگاه درخواست تقسیم سهم خود را از سهم سایر ورثه بخواهد» و بر اساس ماده ۳۰۱ همان قانون، «ولی و وصی و قیم هر وارثی که محجور باشد و امین غایب و جنین کسی که سهم الارت بعضی از ورثه به او منتقل شده است و همچنین موصی له و وصی …. حق درخواست تقسیم را دارند».

وراث یا هر یک از اشخاص صالح می‌توانند دادخواست تقسیم ترکه را به دادگاه صالح (نه سورای حل اختلاف) تقدیم کنند. دادگاه صالح، دادگاه آخرین اقامتگاه یا محل سکونت متوفی می‌باشد.

اگر وراث در تقسیم اموال توافقی کرده باشند، قاضی توافقات را صورت‌جلسه و با امضای همه آن‌ها، همان را قابل اعتبار می‌داند. اما اگر وراث اختلافی داشته باشند، دو حالت وجود دارد:

۱- مال مورد تقسیم، متساوی‌الاجزا و دارای ارزش مساوی است که در این صورت قاضی، سهم هر یک از وراث را به مساوات معلوم می‌سازد.

۲- اگر به لحاظ ارزش متفاوت باشند قاضی سهم هریک از ورثه را مشخص می‌کند.

• اشخاصی که ارث می‌برند

براساس قانون مدنی، دو دسته اشخاص از متوفی ارث می‌برند:

مشاوره تلفنی و معرفی وکیل متخصص ارث در مشهد اینجا کلیک کنید

اشخاص نسبی و اشخاص سببی.

اشخاص سببی  :    یعنی کسانی که به سبب و دلیلی مثل ازدواج به متوفی مرتبط هستند و اشخاص نسبی یعنی خویشاوندانی که رابطه خونی با متوفی دارند. تنها شخص سببی که از متوفی ارث می‌برد، همسر اوست اما اشخاص نسبی که ارث می‌برند به ترتیب زیر هستند به این معنی که اگر هر یک از اشخاص طبقه اول نباشند، ارث به طبقه دوم می‌رسه و زمانی که اشخاص طبقه دوم هم نباشند، ارث به طبقه سوم می‌‎رسد:

طبقه اول:  پدر، مادر، فرزندان (و نوه‌های فرد،  در جایی که همه‌ی فرزندان وی فوت کرده باشند

طبقه دوم: پدربزرگ، مادربزرگ، برادران و خواهران (و فرزندان برادران یا خواهران در جایی که خود برادران یا خواهران وی همگی فوت کرده باشن

طبقه سوم: عموها، عمه‌ها، دایی‌ها، خاله‌ها (و فرزندان آن‌ها در جایی که هیچ یک از اشخاص این طبقه نباشند)

همسر متوفی در کنار همه این طبقات ارث می‌برد و اگر هیچ یک از افراد این طبقات نباشند، کل ارث به او می‌رسد.

• آیا می‌توان از شخصی که مفقودالاثر شده اموالش را مثل ارث دریافت کرد؟

اداره اموال غایب مفقودالاثر با قیم خواهد بود، چنانچه خود غایب قیمی مشخص نکرده باشد، دادگاه قیم برای اموال او منصوب می‌کند. (ماده ۱۰۱۲ قانون مدنی).

براساس ماده ۱۰۲۵ قانون مدنی وراث غایب مفقودالاثر می‌توانند از دادگاه تقاضا کنند که اموال غایب به آن‌ها داده شود. (تصرف موقتی) این تقاضا شرایطی دار

۱-غایب برای اداره اموالش قیمی منصوب نکرده باشد،

۲-درخواست وراث قبل از صدور حکم موت فرضی غایب باشد،

۳- «دو سال تمام از آخرین خبر غایب گذشته باشد؛ بدون اینکه حیات یا ممات او معلوم باشد.»

برای این کار وراث باید تضمیناتی بدهند مثلا وثیقه یا کفیلی معرفی کنند تا هر زمان که غایب برگشت یا اشخاص دیگری ارث می‌برند، بتوانند به حق خود برسند. در این زمان ورثه مالک اموال غایب نیستند بلکه موقتا بر اموال تصرف دارند و وظایف و حقوق ورثه مانند قیم است.

• صدور حکم موت فرضی

براساس ماده‌ ۱۰۱۹ قانون مدنی،: «حکم موت فرضی غایب در موردی صادر می‌شود که از تاریخ آخرین خبری که از حیات او رسیده است، مدتی گذشته باشد که عادتاً چنین شخصی زنده نمی‌ماند.» که این مدت ممکن است حداکثر تا ۱۰ سال از آخرین خبر از غایب نیز باشد.

پس از آن، دادگاه اطلاعات غایب مفقودالاثر را آگهی عمومی می‌کند تا هرکسی که از او اطلاعی دارد، در جلسه دادگاه حضور پیدا کند و اطلاعات را بدهد. یکسال پس از این اعلان عمومی، اگر خبری نشود، آن وقت دادگاه حکم موت فرضی را صادر می‌کند.

پس از صدور حکم موت فرضی، اموال غایب به ورثه داده می‌شود (تصرف قطعی) یعنی ورثه مالک اموال می‌شوند و تضمیناتی هم که داده‌اند، به آن‌ها برگردانده می‌شود.

• مدارک لازم برای تقسیم ترکه
• دادخواست تقسیم ترکه که این دادخواست باید شامل نام و مشخصات خواهان، مشخصات متوفی، مشخصات ورثه و اشخاص دیگری که ترکه باید بین آن‌ها تقسیم شود و مقدار سهم ارث هریک از آن‌ها باشد،
• گواهی انحصار وراثت
• لیست تحریر ترکه یا صورت اموال اگر تحریر ترکه انجام نشده باشد.

• اگر یکی از وراث برای مدت طولانی روی یک ملکی که مشاع (مشترک) بین همه وراث است، بنشیند، آیا دیگر وراث می‌توانند حکم تخلیه ملک را بگیرند و قانونی اجاره دریافت کنند؟

از آنجایی که ترکه مشاع بین همه وراث محسوب می‌شود، هریک از ورثه می‌توانند دادخواست افراز سهم خود و تقسیم ترکه را بدهند. و اگر یکی از وراث بر همه ملک تصرف داشته باشند، بقیه وراث می‌توانند حکم تخلیه بگیرند و اجرت‌المثل ایام تصرف را مطالبه کنند.

در این زمینه اگر به وکیل متخصص ارث و تقسیم ترکه در مشهد نیاز دارید می‌توانید با شماره‌های اعلام‌شده تماس بگیرید.

• نمونه دادخواست تقسیم ترکه

برگ دادخواست به دادگاه عمومی

پرسش و پاسخ مخاطبین در زمینه ارث در مشهد

سوال : برادر کوچکترم مدت۶سال است ک بااینکه خودش نسبت ب انحصار وراثت درمهر۹۵اقدام کرد؛ولی از دادن ارث پدریم خودداری ودر این مدت تمامی اموال راتصرف و بهره برداری کشاورزی از مزرعه موروثی؛بدون رضایت و پرداخت ریالی ب بنده میکند(در تمامی این۶سال پایبند ب هیچ توافقی ک با ریش سفیدی اقوام؛در چند جلسه انجام و وعده پرداخت حق الارثم راداده؛نبوده وبنوعی با ایجاد رعب و انواع تملق اقوام راهم ازپیگیری منصرف میکند و موارد فراوان دیگر۰۰۰  ؟

پاسخ : شما میتوانید طرح دعوای تقسیم ترکه  و اجرت المثل ایام تصرف بابت سال های گذشته اجاره بهای آن را از برادرتان بگیرید و همچنین در صورتی که در خواست فروش آن را داشته باشید ، ملک از طریق مزایده به فروش خواهد رفت و سهم هر یک از وراث به حسابشان واریز میشود .   جهت اطلاع بیشتر فرم بالای صفحه را تکمیل کنید ، سپس وکیل متخصص ارث در مشهد  با شما تماس گرفته و مفصل راهنمایی مینماید .