جرم خراب کردن و آتش زدن در قانون مجازات

جرم تخریب کیفری:در اسلام به اندازه‌ای که خون مسلمانان دارای احترام است، اموال و دارایی آنان نیز اهمیت دارد؛به همین خاطر موارد فراوانی می بینیم که زمانی که اموال و دارایی شخصی تخریب شده و یا سوزانده شده و یا سرقت شده و … چه به صورت عمدی و چه به صورت غیرعمدی -رسیدگی توسط پیامبر (ص) و ائمه (ع) و یا خلفای وقت، انجام می شود

همان طور که وقتی به جان مسلمانی سوء قصد می شود. این احترام در سایر جوامع نیز دیده می شود.

بنابراین، در همه جوامع مقرراتی راجع به حفظ مالکیت اشخاص بر اموال و دارایی آن‌ها و جلوگیری از آسیب رساندن به آن‌ها توسط دیگران تصویب شده است و دست درازی و آسیب رساندن به اموال دیگر جرم تلقی و برای آن مجازات تعیین شده است،حتی آسیب غیرعمدی نیز دارای مسئولیت مدنی می باشد.

تعریف تخریب و احراق  :

تخریب در لغت به معنی خراب کردن و ویران کردن و نابود کردن است.احراق نیز به معنای آتش زدن و سوزاندن است.

هردو واژه در اصطلاح حقوقی نیز به همین معنا آمده است. این جرایم از جرایم علیه اموال محسوب می شوند که به اموال و دارایی افراد آسیب وارد می کنند.

یعنی زمانی که فردی عمدا مال دیگری را خراب کند یا آتش بزند، جرم تخریب و احراق واقع می شود که مجازات نیز دارد.

و چنانچه این عمل غیرعمد باشد، مسئولیت مدنی متوجه تخریب کننده است یعنی وی باید خسارات وارده را جبران نماید.

تخریب انواع مختلفی دارد که جرم احراق یا سوزاندن یکی از انواع آن است اما سوزاندن آثار زیان بار زیادی دارد، یعنی جرمی است که علاوه بر خسارت به اموال ممکن است باعث زیان جانی به  اشخاص نیز بشود.

برخلاف سایر انواع تخریب که فقط به اموال دیگران آسیب می رسانند نه جان انسان ها. همین دلیل،قانون آن را به صورت جرمی مستقل در کنار تخریب آورده و مجازات آن را با شدت بیشتری بیان کرده استتا از آثار زیان بار آن جلوگیری شود.

مستندات قانونی:

در قانون مجازات:

جرم تخریب در قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) در این مواد ذکر شده است :۵۱۱ و ۵۱۲،  ۵۴۳ تا ۵۶۴ و ۶۷۵ تا ۶۸۸ . در هرکدام از این مواد به یکی از انواع تخریب و احراق اشاره شده است که برخی از آن‌ها منجر به شدیدتر شدن مجازات می شود.

در سایر قوانین:

علاوه بر آن جرم تخریب در سایر قوانین نیز آمده است، از جمله:

الف) قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح (فصل نهم)

ب) قانون مجازات اخلال‌گران در تأسیسات آب، برق، گاز و مخابرات کشور

ج) قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی

د) قانون راجع به مجازات اخلال‌گران در صنایع نفت

ه) قانون کیفر بزه های راه آهن

و) قانون الحاق موادی به قانون نحوه حفظ آثار و یادگارهای حضرت امام خمینی

ز) قانون اراضی و مستحدثات ساحلی

مشاوره تلفنی و معرفی وکیل متخصص اسیب به اموال عمومی اینجا کلیک کنید

انواع تخریب :

الف) اتلاف و تخریب و سوزاندن اموال و اسناد متعلق به اشخاص؛

مواد ۶۷۵، ۶۷۷، ۶۸۰، ۶۸۱ و ۶۸۳ تا ۶۸۶: در این مواد اموال منقول یا غیرمنقول تفاوتی ندارند و آتش زدن یا سوزاندن و یا تلف کردن اموال یا اسناد متعلق به دیگران-فعل مثبت- جرم می باشد.

ب) تخریب اموال تاریخی، فرهنگی و مذهبی؛

مواد ۵۵۸، ۵۶۰ و ۵۶۴: اموال تاریخی یا فرهنگی و یا مذهبی هر جامعه ای  نماد ملیت و هویت آن جامعه است ؛

بنابراین تلاش بسیاری می شود تا از تخریبو از بین رفتن آن‌ها جلوگیری شود.

پس، باید هرگونه سوء قصد به آن ها جرم شمرده شود تا موجودیتآن ها حفظ گردد.

به همین دلیل قانون به طور مستقل جرم و مجازات آن ها را بررسی کرده است.

ج) اتلاف و سوزاندن و تخریب اموال و اسناد دولتی؛

مواد ۵۴۳ تا ۵۴۶ و ۶۸۲: اسناد می تواند هر نوع سند عادی یا رسمی یا اوراق تجاری مثل چک، سفته، برات و یا غیرتجاری مانند فاکتور یا رسید دولتی و … باشد.

د) تخریب وسایل، تأسیسات و اموال مورد استفاده عمومی؛ مواد ۶۸۷ و ۶۸۸ :

خرابکاری در تاسیسات و وسایل مورد استفاده ی عمومی از قبیل شبکه های آب و فاضلاب، برق،نفت، گاز، پست، تلگراف، تلفن،مراکز فرانس و  ماکروویو  و رادیو  و تلویزیون و متعلقات مربوط به آن ها اعم از سد و کانال و انشعاب لوله کشی و نیروگاه های برق و خطوط انتقال نیرو و  مخابرات (کابل های هوایی یا زمینی و نوری) و دستگاه های تولید و توزیع و انتقال آن ها که به هزینه یا سرمایه دولت یا با سرمایه مشترک دولت و بخش غیردولتی باعث می شود که جرم تخریب اموال عمومی اتفاق بیفتد.

ارکان و عناصر تخریب و اتش سوزی :

برای اینکه جرمی رخ بدهد باید سه عنصر وجود داشته باشد: عنصر قانونی یعنی در قانون آن عمل جرم شناخته شده باشد  و برایش مجازات درنظر گرفته شده باشد.

عنصر مادی یعنی فردی به نام مجرم آن عملی را که در قانون جرم محسوب می شود،در دنیای واقعی انجام بدهد. عنصر معنوی یعنی مرتکب باید انگیزه وقصد انجام جرم را داشته باشد و از روی غفلت، نااگاهی یا غیرعمد نباشد.

در زیر این عناصر را در مورد جرم تخریب و احراق بررسی می کنیم:

الف) عنصر قانونی:

مواد قانون مجازات و سایر قوانین که در مورد جرم تخریب صحبت کرده اند،عنصر قانونی این جرم را تشکیل می دهند.

ب) عنصر مادی:

رفتار مجرمانه:

در این جرم باید رفتار مجرمانه ای چه به صورت فعل و چه به صورت ترک فعل یا حالت صورت بگیرد.

رفتار مجرمانه، عمل یا رفتاری است که قانون حالات مختلف آن را از جمله انجام یا عدم انجام آن، وضعیت یا حالت و … حسب هر جرم اعلام  و برای آن مجازات تعیین نموده است.

در این جرم با توجه به موادی که ذکر شد می توان به این رفتارهای مجرمانه  اشاره کرد: خراب کردن، تلف کردن، سوزاندن، کشتن، از بین بردن جزئی یا کلی، از کار انداختن تاسیسات، خرابکاری، مسموم کردن، کشتن حیوانات،ناقص کردن، شکار کردن، قطع کردن، خشک کردن درختان، غارت، درو کردن

وسیله:

همچنین، در این جرم وسیله ای که با آن تخریب انجام می شود اصولا تفاوتی در مجازات ندارد مگر برخیاز  جرایم که خود قانون گذار وسیله را عملی برای شدیدتر کردن مجازات دانسته است مثلا در ماده ۶۷۸ قانون مجازات اسلامی آمده: «هرگاه  جرایم مذکور تخریب و احراق به وسیله مواد منفجره واقع شده باشد،مجازات مرتکب از دو تا ۵ سال خواهد بود.»

مال دیگری:

عامل دیگری که در به وجود آمدن عنصر مادی جرم تخریب و احراق اثرگذار است، این است که باید مال متعلق به دیگری باشد.

چون افراد طبق قاعده مالکیت، در مورد اموال خود حق هرگونه تصرف و استفاده را دارند و حتی می توانند اموال خود را به  هر نحوی از بین ببرند یا ناقص و خراب کنند.

بنابراین، اگر فردی به اموال و دارایی خودش آسیب برساند، چنین عملی جرم نیست.

تخریب و سوزاندن زمانی مصداق پیدا می کند که تخریب کننده یک شخص باشد و اموال متعلق به شخص دیگری باشد.

این شخص دیگر می تواند شخص حقیقی مثل یک فرد باشد یا شخص حقوقی مثل دولت یا شرکت و … باشد.

ج) عنصر معنوی:

علاوه بر سوءنیت عام یعنی قصد تخریب یا سوزاندن، تخریب کننده باید سوءنیت خاص را نیز یعنی قصد اینکه مال دیگری تخریب یا سوزانده شود، داشته باشد.

همچنین، در برخی از انواع این جرم، انگیزه را نیز موثر در جرم دانسته اند.

برای مثال

تبصره ۱ ماده ۶۷۵ مقرر داشته:

«اعمال فوق در این فصل(تخریب و احراق) درصورتی که به قصد مقابله با حکومت اسلامی باشد مجازات محارب را خواهد داشت.»

بنابراین، اگر چنین انگیزه ای را تخریب کننده داشته باشد، باعث می شود که مجازاتش بیشتر شود.

یعنی گرچه اصولا انگیزه تاثیری در مجازات ندارد اما در اینجا به طور خاص، انگیزه باعث شدیدتر شدن مجازات می شود.

فرآیند رسیدگی

 جرم تخریب و احراق از جمله جرائم کیفری است. فرآیند رسیدگی به جرایم کیفری از مراحل طولانی و هزینه بری برخوردار است.

هر شکایت کیفری که مطرح می شود ابتدا باید مرحله تحقیقات مقدماتی را نزد بازپرس دردادسرا بگذراند.

پس از بررسی مدارک اولیه توسط بازپرس که در این راه ممکن است از آگاهی یا کلانتری –بسته به اهمیت موضوع- کمک گرفته شود،

ممکن است قرار بازداشت موقت تا صدور حکم برای متهم به تخریب یا احراق صادر شود.

سپس، پرونده به دادسرا ارسال می شود. رسیدگی و برگزاری جلسه برای شنیدن اظهارات و دفاعیات طرفین و استفاده از شهادت شهود توسط

دادستان انجام می شود. مرحله آخرنیز دادگاه می باشد.

جرم تخریب و احراق در صورت طرح در دادگاه، طرفین دعوا هر دو باید اقدام به اخذ وکیل نمایند. برای پرونده های کیفری، اخذ وکیل الزامی است که در  صورتی که متهم تمکن مالی نداشته باشد،دادگاه برای او وکیل تسخیری استخدام می کند.وکیل تخریب و احراق ، ضمن سریع تر کردن جریان رسیدگی به پرونده، می تواند به جای موکلخود در تمامی مراحل قضایی حضور داشته باشد و هزینه های کمتری بر موکل بار خواهد شد.

 رسیدگی در دادسرا:

 شکایت جرم تخریب پس از ثبت شکواییه توسط شاکی، توسط معاونت ارجاع به یکی از شعب بازپرسی دادسرا ارسال می شود.دفتردار پس از وصول شکواییه آن را ثبت و پرونده را نزد بازپرس پرونده ارسال می کند.بازپرس پرونده نیز پس از بررسی محتویات شکایت طرح شده، دستور احضار دو طرف دعوای کیفری را به دفتردار خود می دهد.در ادامه احضاریه توسط مدیر دفتر شعبه بازپرسی تنظیم و برای دو طرف ارسال می شود.هر دو طرف دعوای کیفری، روز رسیدگی در شعبه بازپرسی حضور می یابند و شاکی پرونده شکایت مندرج در شکواییه خود را دوباره مطرح می کند. در مقابل، متهم نیز ارتکاب جرم تخریب یا احراق را از سوی خودنسبت به شاکی پرونده انکار می کند؛ اما شاکی دعوا شواهد یا مدارکی را برای اثبات موضوع مجرمانه در  جلسه رسیدگی دادسرا حاضر می کند.متهم پرونده نیز در دفاع ممکن است ایراداتی را به شاهد وارد کندکه در این صورت دادگاه باید به این ایرادات رسیدگی نماید.

رسیدگی در دادگاه:

ممکن است شاکی پرونده از قرار صادره به دادگاه کیفری شکایت می کند. با ارسال پرونده به مجتمع قضایی،پرونده از سوی  معاونت ارجاع به یکی از شعب دادگاه های کیفری ارسال می شود. قاضی دادگاه کیفری نیز پرونده را مطالعه می کند و دستور  تعیین وقت جلسه رسیدگی می دهد.زمان رسیدگی به شاکیو متهم در قالب یک اخطاریه ارسال می شود.در روز جلسه رسیدگی ، شاکی و متهم در جلسه رسیدگی دادگاه حاضر می شوند.شاکی، دلایل خود را ارئه می کند و در قابل متهم نیز دفاعیات خود را اظهار می دارد.قاضی ضمن شنیدن به اظهارات دو طرف و بررسی مدارک و دفاعیات دو طرف تصمیم لازم  را می گیرد.اینکه مدارکی که شاکی ارائه می کند تا چه اندازه معتبر باشد، به رای و نظر قاضی بستگی دارد در نهایت، ممکن است قاضی قرار صادره در دادسرا را استوار بداند یا اینکه آن را رد نماید.

 مجازات:

در مواد ۶۷۶ و ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی در مورد مجازات تخریب و احراق آمده است:

«هرکس سایر اشیاء منقول متعلق به دیگری را آتش بزند، به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.»

و «هرکس عمدا اشیاء منقول یاغیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هرنحو کلا یا بعضا تلف نماید و یا از کار اندازد، به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.»

۱- جرم تخریب و احتراق چیست؟

۲- چه ارکان  و عناصری دارد؟

۳- مجازات خراب کردن و سوزاندن چیست؟

۴- یکی از دوستانم خانه اش به عمد سوزانده شده است.

آیا می تواند از مقصر شکایت کند؟

۵- فرآیند رسیدگی به دعوای تخریب و تحریق چیست؟

۶- انواع جرم تخریب کدامند؟

۷- مستندات قانون جرم تخریب و احراق چیست؟